Door Bernadette Heiligers
Aan ons ligt het niet. We zijn een prima samenleving. Als we maar heel veel geld uit Nederland, Mars of Jupiter krijgen om mensen te vormen en op te vangen, komt het allemaal goed. Want opvang en vorming, dat is het helemaal. Opvang en vorming voor schoolverlaters, voor kinderen in probleemgezinnen, voor gewelddadige ouders, voor slachtoffers van incest, voor jonge, ongetrouwde moeders, voor wegrennende vaders, voor bewoners van achtergestelde wijken, voor werklozen, criminele jongeren, recidivisten, drugsverslaafden, kinderen van drugsverslaafden, thuisloze mensen, voor overspannen leerkrachten en hulpverleners die door de bomen het bos niet meer zien.
Maar wie moet wie opvangen en vormen als steeds meer mensen en groepen opvang en vorming nodig hebben? En, zijn hulpverleners zelf niet het product van de samenleving? Bestuurders willen voldoen aan de dringende behoefte aan vorming van steeds grotere delen van de bevolking door zo vroeg en massaal mogelijk hulp te bieden, met name via naschoolse opvang en de invoering van een burgerdienstplicht. Op zich twee waardevolle initiatieven die alle aandacht verdienen. Toch is dat niet meer dan dweilen met de kraan open. De wonde ligt nu eenmaal bij de echte basis en de echte basis ligt nu eenmaal thuis, waar oubollige maar onmisbare eigenschappen zoals algemene omgangsvormen en discipline wel of niet ontplooid worden.
Dat laatste betekent niet dat men iedereen aan zijn eigen lot mag overlaten. Maar het moeraspatroon, waarbij goed gedrag systematisch wordt afgestraft om fout gedrag te belonen, is contraproductief. Dat geldt ook als het foute gedrag niet opzettelijk is, maar het gevolg van onmacht en onwetendheid. Hardwerkende ouders wachten bijvoorbeeld ruim tien jaar op een betaalbaar huis, omdat moeders met vier kinderen van vijf verschillende vaders daar sneller voor in aanmerking komen. Goede burgers betalen decennialang hypotheek terwijl de waarde van hun huis daalt omdat derden bij hun illegale praktijken van hogerhand beschermd worden. Enzovoorts.
Aldus wordt de grond onder vele voeten weggeslagen en worden meer mensen het moeras in gezogen. Zo worden nog meer mensen afhankelijk van hulp, terwijl het voor de middengroep zonder vaste grond onder de voeten moeilijker wordt om anderen te helpen. Het is dus niet duidelijk wie voor al die goedbedoelde opvang moet zorgen. Zouden we toch bij Mars en Jupiter moeten aankloppen? Realistisch lijkt het niet, maar dweilen met de kraan open is dat evenmin.