Door Bernadette Heiligers
“Wij vragen geen begrotingshulp aan Nederland. Wij zijn als Nederlandse Antillen zelf verantwoordelijk voor onze financieel economische aangelegenheden. Wel vragen wij aan de Nederlandse overheid, partijen, politici en de pers, om de feiten onder ogen te zien en zowel de resultaten van onze inspanningen als onze huidige doelstellingen op de juiste waarde in te schatten.” Aan het woord is mr. Etienne Ys, sinds 3 juni de nieuwe minister-president van de Nederlandse Antillen. Premier Ys geeft een korte samenvatting van wat de Nederlandse Antillen verzet hebben in het kader van de financieel-economische gezondmaking van de Antilliaanse economie:
Bezuiniging publieke sector
In 5 jaar tijd hebben de Nederlandse Antillen en het eilandgebied Curaçao samen ruim 2000 ambtenaren ontslagen in het kader van de bezuinigingen, terwijl periodieken, indexering en vakantietoelagen werden bevroren. Deze afvloeiing komt (los van het natuurlijke verloop) neer op een reductie van het ambtenarenapparaat met 35%. Omgerekend naar Nederlandse schaal zou het gaan om 160.000 ontslagen, alleen al in de publieke sector. Met deze operatie werden de loonkosten van de Antilliaanse overheid in 5 jaar tijd verlaagd van 66% naar 43% van de belastinginkomsten.
Financiën
In 1992 hadden de Nederlandse Antillen en Curaçao samen een negatief primair begrotingssaldo (d.w.z. het begrotingssaldo vóór aftrek van rentekosten op leningen) van 120 miljoen. In 2001 was dit primair begrotingssaldo 200 miljoen positief, een omslag derhalve van 320 miljoen gulden, overeenkomend met 7,2% van het bruto binnenlands product van 2001.
Financiële en economische maatregelen
De Nederlandse Antillen hebben een ombuiging ingezet van directe naar indirecte belastingen (o.a. introductie van 5% omzetbelasting). De ontslagwet is nagenoeg geëlimineerd, het toelatingsbeleid is sterk versoepeld, de afbouw van de marktprotectie is ingezet en de telecommunicatiemarkt is volledig geliberaliseerd. Er is gekort op subsidies, hetgeen ook buiten de publieke sector tot ontslagen leidde. De Antilliaanse Luchtvaart Maatschappij heeft 550 personeelsleden naar huis gestuurd, hetgeen neerkomt op bijna 60% van het personeel (van 946 naar 396). Het overheidsaandeel in het Curaçaose World Trade Center is geprivatiseerd. Er zijn strategische partners aangezocht en gevonden voor het lokale energiebedrijf Aqualectra (de Amerikaanse energiegigant Mirant)en de lokale Post NV (de Canadese PTT Canadian Post).
IMF
Gezien de kleinschaligheid van de eilanden en de daarmee samenhangende smalle economische basis, hebben de saneringsmaatregelen ernstige economische en sociale gevolgen gehad op de economie. Daarom was door de vorige Antilliaanse regering met Nederland afgesproken dat de Antillen in aanmerking zouden komen voor Nederlandse begrotingshulp, zodra de Antillen aan alle afspraken voldeden die in onderhandelingen met het IMF werden gemaakt. In de praktijk werden de IMF eisen echter steeds verlegd, zodat ook de Nederlandse steun uitbleef. Ook de latere afspraak om te werken aan een ‘pas de deux’ (op elke actie van de Antillen een stukje Nederlandse steun) is niet gerealiseerd. De nieuwe Antilliaanse overheid beseft ten volle de belangrijke rol van het IMF als adviserend orgaan bij het herstelprogramma. Daarnaast gelooft zij in een rechtstreekse zakelijke dialoog met Koninkrijkspartner Nederland. De huidige overheid maakt geen aanspraak op Nederlandse begrotingshulp.
Economische opleving
Na een jarenlange recessie van 2 tot 3 % vertoont de economie op Curaçao en Bonaire in 2001 een groei van 1.4%. De economie van St. Maarten, die sterk afhankelijk is van de ontwikkelingen in de Verenigde Staten, heeft in de nasleep van de gebeurtenissen van 11 september geen groei vertoond over 2001.
Nieuwe samenwerkingsvorm met Nederland
De nieuwe Antilliaanse overheid wil de hulpcultuur in het Koninkrijk ombuigen naar een samenwerkingscultuur. Behalve de bestaande samenwerking tussen de Algemene Rekenkamers, kan gedacht worden aan nauwere vormen van samenwerking op het gebied van ondermeer de sociale verzekeringsbanken, de ambtenarenpensioenfondsen en andere organisaties. Ook op het gebied van de bestrijding van de internationale misdaad zal er sprake zijn van een nauwere samenwerking met zowel Nederlandse als internationale instanties.
Doelstellingen in het kort
Op korte termijn stelt de overheid zich ten doel om het begrotingstekort financierbaar te maken en de staatsschuld terug te dringen. Overige prioriteiten in het regeerakkoord zijn onderwijs en vorming, sociale en economische ontwikkeling, de bestrijding van de criminaliteit, kostenbeheersing in de volksgezondheid en de herziening van de staatkundige structuur.
Bron: mr. Etienne Ys, minister president van de Nederlandse Antillen.