In de Knipscheer, 2015 (Roman)
Synopsis
Corine was met haar bruine teint een buitenbeentje in de familie. Nu vraagt de familie uitgerekend haar om een vriendenboek te maken voor haar prominente neef Harold. Ze bedoelen het vast goed, spreekt Corine zichzelf toe. Opvattingen kunnen veranderen, al dan niet van harte. Eerst wilden ze haar het liefst wegstoppen voor de buitenwereld. Nu wordt ze op de voorgrond geduwd omdat bruin sociaal juist meetelt. Het vriendenboek maakt veel los. Corine probeert om niet verstrikt te raken in de kluwen van gevoeligheden die onder de oppervlakte in elkaar grijpen.
Fragment
Wat zit ik hier te doen, mijmert Corine. Condoleances in ontvangst nemen voor een tante die nooit onder stoelen of banken heeft gestoken dat ik haar ideale familieplaatje heb verstoord. Mooi weer spelen met familie die daar als het uitkwam ook in meeging. En ik alles maar normaal vinden. Me schuldig voelen zelfs. Begrip opbrengen voor de situatie. Alles voor de goede vrede. En voor het gemak, als ik eerlijk ben. Want wie moet ik precies iets kwalijk nemen?
Vanuit haar ooghoeken ziet ze Oswin naar haar kijken. De knappe, begeerlijke Oswin, die toenadering zocht en die ze keer op keer ontweek. Ondanks zijn magnetische lippen en zoete geur van kokosolie die het bloed door haar lijf joegen. Bang voor bonje in de familie? Of vond ze hem stiekem zelf niet goed genoeg?
Een mooi gestructureerd, stilistisch verzorgd verhaal
In het romandebuut Schutkleur van Bernadette Heiligers zijn de ontwikkelingen van een familiegeschiedenis metafoor voor eilandelijke maatschappijkritiek. Een prachtige literaire structuurvondst, een verzoek aan hoofdpersoon Corine een vriendenboek voor haar neef Harold samen te stellen, biedt de verteller de mogelijkheid tot een meervoudig perspectief, niet alleen op de persoon voor wie het vriendenboek zal worden gemaakt, maar via dat procedé ook op het eiland in zijn geheel. Dit structuurprincipe levert een scherpe en gevarieerde analyse van zowel het eiland als zijn diversiteit aan bewoners op, een analyse die er niet om liegt in kritische helderheid.
Mooi, maar ook messcherp proza
Een mooie roman die het parfum van de Caraïben (Curaçao) uitademt. Het hoofdpersonage Corine was met haar donkerbruine huidskleur altijd een buitenbeentje in de familie. Nu wordt ze gevraagd om een vriendenboek samen te stellen voor haar neef Harold met wie ze nooit de beste vriendjes was. Door dat vriendenboek komen er ook dingen aan het licht die het leven van Harold en de hele aanverwante familie in een ander daglicht stelt. Het opzoekwerk van Corine laat schaduwen van het verleden herleven ook al had ze die voorgoed achter zich willen laten. In een mooi maar ook messcherp proza schetst de auteur de sociale gevoeligheden die onder de oppervlakte in elkaar grijpen.
Een moderne, lokale roman
De roman van Heiligers biedt in feite een hilarisch beeld van de interculturele ongemakken waar Curaçao zo vol van is. Over al die in wezen onzinnige dingen waarvan we last hebben en die ons nopen een schutkleur aan te nemen. Argwaan, achterdocht, vooroordelen en vetes. De roman is compact geschreven en wisselt regelmatig van perspectief, zonder dat het ook maar een moment storend is. Qua compositie staat het als een huis. Een plot is er eigenlijk niet. Toch is er spanning. Het boek leest als een verzameling puzzelstukjes die gaandeweg ingenieus in elkaar worden geschoven.
Fijngevoelig en genuanceerd verhaal
Hoewel het boek grote thema’s aansnijdt, wordt het nergens gelijkhebberig of boodschapperig. Integendeel, Schutkleur is een bescheiden, fijngevoelig en genuanceerd verhaal, over een maatschappij waarin – naast overspel en familiegeheimen – ook nog altijd kolonialisme, het zoeken naar culturele identiteit en huidskleur een rol spelen.
‘Schutkleur’ van metaforenkoningin
Ik heb het niet zo op het te pas en te onpas gebruiken van metaforen. Maar Bernadette Heiligers vergeef ik al haar metaforen. Wat te denken van de eerste bladzijde: “In de late namiddag glimmen haar sproeten als koperen speldeknoppen op haar verbrande huid. Ik hap in een dikke schijf watermeloen om wat seconden weg te kauwen. Het sap trekt een plakkerig spoor naar mijn hals waar het een fondant vormt met het zand, zout en zweet van een dagje strand”. Dat is Nederlands van grote klasse. Het debuut van Bernadette Heiligers was voor mij het bewijs dat het met onze literatuur nog lang niet afgelopen is na Boeli van Leeuwen, Tip Marugg en Frank Martinus Arion.